Kolekalsiferol diye de bilinen D3 vitamini, vitamin takviyelerinden ,takviyeli gıdalardan ve hayvansal gıdalardan alınır veya deride sentez edilir. Böbrek ve karaciğerde çeşitli reaksiyonlar sonrası kullanılır. İnsan vücudu D vitaminini genel olarak 3-4 ay yetecek kadar depolayabilmektedir.
Güneş ışığı vitamini olan D vitamini artık sadece çocuklarda ve yetişkinlerde kemik sağlığının önemi ile değil, aynı zamanda otoimmün hastalıklar, yaygın kanser ve kardiyovasküler hastalıklar dahil olmak üzere kronik hastalıkların riskini azaltmak gibi diğer sağlık yararları için de kabul edilmektedir.
- D vitamini, kemik mineral metabolizması ve iskeletin büyümesi ve gelişmesi için kritik öneme sahiptir. D vitamini durumunu optimize etmek, iskelet büyümesini optimize etmek ve ergenliğin tamamlanmasından hemen sonra maksimum tepe kemik kütlesine ulaşmak için temel taşlardan biri olabilir. Zirve kemik kütlesini en üst düzeye çıkarmak, osteoporozun birincil önlenmesinin anahtarı olarak kabul edilir.
- Raşitizm ve osteomalazi gibi iskelet bozukluklarında D vitamini eksikliğinin nedensel bir rolü açıkça belirlenmiştir . Yeterli bağırsak kalsiyum emilimi ve dolayısıyla kemik gelişimi için normal D vitamini sinyalinin önemini açıkça göstermektedir.
- D vitamini, dermatolojik, kardiyovasküler, immün veya metabolik sistemi ilgilendiren çeşitli iskelet dışı bozukluklarında rol oynayabilir.
- D vitamininin önleyici etkisi olduğu öne sürülen hastalıkların listesi uzundur. İskelet hastalıklarının yanı sıra bunama, depresyon, kas ağrısı, kalp damar hastalıkları, diyabet, multipl skleroz, kanser ve enfeksiyonlardan bahsedebiliriz.
- Vücudun kalsiyumu emmesini ve kemiklerin sağlıklı büyümesini destekler. Eksikliği çocuklarda kemiklerin sertleşmemesine ve kolay kırılmasına, yetişkinlerde ise şekilsiz kemiklere (osteomalazi) neden olur.
- Güçlü bir bağılıklık sisteminin olmasında rol oynar, hastalığa yapan virüs ve bakterilerle savaşır.
- Kas ve sinir sistemini düzenler.
- Kronik yorgunluk ve depresyonu önlemede etkin bir rol oynar.
- Kemiğin yapı taşı olan kalsiyumunu düzenler. Bağırsaklardan kalsiyum emilmesine ve böbreklerden atılan kalsiyumun geri alınmasına yardımcı olur.
- D vitamini cildi de etkilemekte; sedef ve egzama gibi deri hastalıklarının tedavisinde de etkilidir.
Düşük serum D vitamini düzeyinin toplum kaynaklı pnömoni(zatürre) de dahil olmak üzere viral solunum yolu enfeksiyonlarında artan riski ile ilişkili olduğu ve D vitamini immün koruyucu etkisi ile bu riski iyileştirebildiği saptanmıştır.
Yapılan bir araştırmada D vitamini düzeyleri oldukça düşük olan İspanya, İtalya ve İsviçre’de yaşlı popülasyonda SARS-CoV-2’ye bağlı enfeksiyonuna maruz kalma sıklığının yüksek olduğu ve COVİD-19 salgınına karşı korumada D vitamini takviyesinin gerekli olduğu belirtilmiştir.
Astım ve alerjik rinit gibi immün sistem disfonksiyonu sonucu ortaya çıkan hastalıklar, gebelik döneminde D vitamini düşük olan annelerin bebeklerinde daha sık görülmektedir. Yapılan bir çalışmada, kord kanında D vitamini seviyesi düşük olan bebeklerin yaşamın ilk yılında Respiratuvar Sinsityal Virüs (RSV) enfeksiyonu geçirme riskleri yüksek bulunmuştur. D vitamininin alerji ve astım ile ilişkisinin farklı yönlerde olduğunu savunan çalışmalar vardır. D vitamini takviyesi ile riketsin azaldığı fakat alerjik hastalıkların arttığını belirten çalışmalar bulunmasına rağmen, alerjik hastalıklarda görülen artışın D vitamini eksikliğinin yaygın olmasıyla da ilişkili olduğunu savunan çalışmalar bulunmaktadır.
Ciddi D vitamini eksikliği olan çocuklarda güçlendirilmiş süt kullanan bir RKÇ, 3 aylık çalışma süresi boyunca akut solunum yolu enfeksiyonlarında önemli bir azalmaya yol açtığı tespit edilmiştir.
